Το κάστανο είναι καρπός της Ευρωπαϊκής Καστανιάς (Castanea Sativa), που ωριμάζει μέσα σε ακανθώδες περίβλημα (κατσούδα ή τζούνα) και όταν αυτό διανοίγεται, τότε οι καρποί πέφτουν στο έδαφος, απ’ όπου και συλλέγονται. Ο Δήμος Αγιάς έχει συνδεθεί με την παραγωγή και διακίνηση καστάνων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη διότι λόγω των εύφορων εδαφών του Κισσάβου και του Μαυροβουνίου, σε συνδυασμό με τις άριστες κλιματολογικές συνθήκες διαμορφώνονται οι ιδανικές προϋποθέσεις για την καλλιέργεια ενός ποιοτικού προϊόντος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κάστανο που καλλιεργείται στον Κίσσαβο και στο Μαυροβούνι σε σύγκριση με τα κάστανα άλλων περιοχών να ξεχωρίζει για το μέγεθος, τη στιλπνότητα, την ανθεκτικότητα, τη γεύση, τη θρεπτική του αξία και την ευπεψία του, όπως κι αν καταναλώνεται.
Διατροφή
Το κάστανο είναι ένα από τα πλέον εκλεκτά φυτικά εδέσματα, γνωστό στον Ελλαδικό χώρο από τα αρχαία χρόνια το οποίο τρώγεται ψητό, βραστό, ωμό, αλλά και μαγειρεμένο με κρέας. Τελευταία είναι αρκετά διαδεδομένο στη ζαχαροπλαστική και
την αλευροποιΐα.
Θρεπτική Αξία
Είναι προϊόν πλούσιο σε άμυλο και διάφορες πρωτεΐνες. Σε αντίθεση με άλλους καρπούς, περιέχουν λιγότερο λίπος, ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε μέταλλα, βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά. Αποτελούν μια καλή πηγή διαιτητικών φυτικών ινών, παρέχοντας περίπου 8,1 γραμμ. φυτικών ινών στα 100 γραμμ., δηλαδή το 21% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης, καθώς μειώνουν την απορρόφησή της στο αίμα και μπορούν να καταναλωθούν και από άτομα που έχουν δυσανεξία στη γλουτένη.
Τα κάστανα ξεχωρίζουν ακόμη, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε βιταμίνη C, φυλλικό οξύ και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που εμποδίζουν την εμφάνιση παθήσεων της καρδιάς και των αρτηριών. Στην Παιδιατρική η κατανάλωση κάστανου συνίσταται για τη θεραπεία περιστατικών εκδήλωσης συμπτωμάτων γαστρεντερίτιδας και κοιλιακού άλγους σε νήπια με δεδομένο ότι αποτελεί τροφή απουσία γλουτένης. Η αυξημένη περιεκτικότητα του σε φυτικές ίνες και η χαμηλή συγκέντρωση λιπών αναγάγει το κάστανο σε ιδανική επιλογή για τη διατροφή ενός παιδιού στην αναπτυξιακή ηλικία. Σημαντικό σημείο αναφοράς αποτελούν πρόσφατες έρευνες οι οποίες εστιάζουν στις αντικαρκινικές ιδιότητες του κάστανου και στα οφέλη της κατανάλωσης τους σε ποικίλες μορφές νεοπλασιών με κυρίαρχο τον καρκίνο του μαστού. Παρότι η έρευνα στο πεδίο αυτό βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο τα ευρήματα είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξα.
Συγκομιδή, Διάθεση & Εμπορία
Η συγκομιδή των κάστανων πραγματοποιείται στα τέλη του Σεπτεμβρίου έως τέλη Οκτωβρίου αναλόγα με τις κλιματολογικές συνθήκες. Τα κάστανα αποθηκεύονται σε αεροστεγείς πλαστικές σακούλες, που διατηρούν την υγρασία και εμποδίζουν την αφυδάτωση των καστάνων σε θερμοκρασίες στο ψυγείο στους 2 έως 4 ο C. Μέσα στους σάκους λόγω της αναπνοής των προϊόντων έχουμε αρχικά μείωση της περιεκτικότητα σε O2 και αύξηση του CO2 που τελικά εξισορροπούνται και διατηρούνται σταθερές σε ορισμένα επίπεδα χωρίς μεγάλες μεταβολές. Στο νέο αυτό περιβάλλον που μοιάζει με εκείνο της ελεγχόμενης ατμόσφαιρας, παρεμποδίζεται η ανάπτυξη των μυκήτων της σήψης και έτσι μπορούν να διατηρηθούν σε καλή κατάσταση για 5 ως 6 μήνες.
Γιορτή Καστάνου
Η συνολική παραγωγή στα διοικητικά όρια του δήμου Αγιάς ξεπερνάει τους 2.000 τόνους και αξίζει να σημειωθεί ότι η εμπορία των καστάνων γίνεται κυρίως μέσω των τριών Αγροτικών συνεταιρισμών που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή τα
τελευταία χρόνια με κύριο σκοπό την εμπορία και μεταποίηση του Καστάνου. Κάθε χρόνο επίσης στα τέλη του Οκτώβρη πραγματοποιείται στα ορεινά χωριά (Καρίτσα, Μελιβοία και Σκήτη) του Δήμου Αγιάς, γιορτή «Καστάνου» με ενημερωτικές εκδηλώσεις, τοπικές συνταγές και χορευτικά για την προβολή αυτού του τόσο σημαντικού τοπικού προϊόντος.
